LatijnCat

Reactie 1:

Lia Ottes, 09-07-2016: Wie heeft de originele apostelbeelden op de Latijnse School gemaakt, dus voor Guiseppe Roverso de replica's maakte?

Reactie 2:

Rob Essers, 10-07-2016: Volgens de redengevende omschrijving van het rijksmonument is de Apostolische of Latijnsche School gebouwd in 1544-1545 door Herman van Herengrave. Naar deze bouwmeester is in 1950 de Mr. Hermanstraat tegenover het stadhuis genoemd. Of hij de beelden ook daadwerkelijk zelf gehouwen heeft, weet ik niet.

Door de beeldenstorm en weersomstandigheden was er na ruim 400 jaar van de beelden weinig meer over dan "vormeloze klompen". Het Rijk wees in 1964 een subsidieaanvraag voor de restauratie af omdat hier geen sprake was van oorlogsschade, maar van door andere oorzaken ontstaan verval.

Reactie 3:

Lia Ottes, 22-07-2016: Ik denk dat ik het antwoord op mijn vraag heb gevonden in een publicatie van de Stevenskring: Rondom de Stevenskerk, interne publicatie no. 5, mei 2007, Franz van Vlaanderen en Koos Willemse. Pag. 1, punt 3, Latijnse of Apostolische school: 'in 1544 [..] werd het huidige pand opgetrokken; de bouwmeester was Herman van Herengrave, en de beeldhouwers waren Hendrick Cornelisz, Wilhelm en Peter van Utrecht'. Hoe wetenschappelijk verantwoord deze uitgave is weet ik niet, maar misschien weet u dat wel. Ik ben tevreden met dit antwoord.

Reactie 4:

Marcel van Dinteren, 24-07-2016: E.e.a over de medewerking van kunstenaar Hendrick Cornelisz staat ook beschreven in "Het nieuwe ornament: gids voor de renaissance-architectuur en -decoratie in Nederland in de 16de eeuw, Volume 7" Staatsuitgeverij, 1986.

Reactie 5:

JAM.Willems, 24-07-2020: Tussen 1945 en 1950 zijn ALLEEN de apostelen Petrus en Paulus boven de ingang van de Latijnse School opnieuw uitgehakt. Bij het archief wordt gesproken van een zekere Alphons van Woerkom als restaurateur, bij mij echter niet bekend. In 1965 heeft Giuseppe Roverso ALLE 12 apostelen opnieuw gebeeldhouwd, welke onlangs (in 2018?) nog zijn vervangen door nieuwe exemplaren.

Reactie 6:

Rob Essers, 25-07-2020: @JAM.Willems (reactie 5): Waaruit blijkt dat er Petrus en Paulus tussen 1945 en 1950 zijn vervangen? Op archieffoto GN3797 (datering 1945) is de onderkant van twee nieuwe beelden te zien. Foto F21347 (datering 22/1/1959) is daarentegen gemaakt voor de vervanging van de beelden.
In welk archiefstuk is sprake van een zekere Alphons van Woerkom als restaurateur? Ik neem aan dat de architect A. van Woerkom wordt bedoeld:

Alphonsus Maria Bernardus Gertrudis van Woerkom, geb. Nijmegen 6 mei 1910, † Wouw 15 sept. 1999, zn. van Theodorus Johannes en Louisa Josephina Maria Wolters, tr. Nijmegen 29 juni 1938 Adriana Gozewina van Berghem, geb. 20 maart 1915, † Wouw 16 juni 1982.

Architect Alphons van Woerkom was een jongere broer van de kunstenaar Wim van Woekom. Alphons verhuisde in of omstreeks 1948 met zijn gezin naam Wouw. Over zijn betrokkenheid bij de restauratie van de Latijnse school in heb ik niets kunnen vinden.

Reactie 7:

JAM.Willems, 29-07-2020: Gelet op foto F33855 (uit 1950), F65268 (uit 1955) en foto ZN35484 in de Beeldbank, zijn duidelijk nieuwe beelden te zien van alleen Petrus en Paulus. Op foto F33834 (uit 1960) staat tijdens de restauratie van de Latijnse School Petrus nog op zijn sokkel. Paulus is dan al verwijderd. Waar de 2 beelden later zijn gebleven is een raadsel. Onlangs zijn er in het Archief foto's opgedoken van de 2 Apostelen. Waarom enkel Petrus en Paulus (rond 1945?) zijn vernieuwd en niet de andere 10 is eveneens een raadsel.

detail van RAN F33855

Reactie 8:

JAM.Willems, 30-07-2020: Alphons van Woerkom heeft in de jaren 30/40 gewerkt op het architectenbureau van Ir. Deur en later heeft hij onder supervisie van architect Siebers gewerkt aan de restauratie van de kerk van Wouw. Maar of hij Petrus en Paulus heeft gemaakt, is nog een raadsel. Misschien kent iemand een andere Alphons van Woerkom als kunstenaar ?

Reactie 9:

Rob Essers, 30-07-2020: @JAM.Willems (reactie 7) - Op archieffoto GN3797 (datering 1945) is een gemeentelijk publicatiebord boven de ingang te zien. De Engelstalige "Notice" van het Militair Gezag hing er in de periode dat Nijmegen frontstad was. Dat zou kunnen betekenen dat de nieuwe beelden voor de bevrijding van Nijmegen zijn geplaatst.

1944
In de Provinciale Geldersche Courant: Nijmeegsche Courant van 20 mei 1944 staat op de voorpagina een artikel met als kop 'De restauratie van de Latijnsche School' en als ondertitel 'Gebouw wordt met beelden gesierd'. Daarin staat onder meer: "Toen dan ook het vorig jaar een der jongere Nederlandsche beeldhouwers Piet d'Hont de Latijnsche School zag, fascineerden de brokstukken, van de beelden hem zoo, dat hij niet rustte voor hij een tweetal apostelfiguren geschapen had, welke naar zijn meening een waardige versiering zouden vormen voor dit grijze bouwwerk."

Het bericht eindigt met: "Het is de bedoeling de beelden ongeveer een week op de school te laten staan, waarna zij zullen worden teruggebracht naar het atelier van d’Hont, die dan deze beide apostelfiguren in steen zal hakken." Eind mei 1944 stonden er kennelijk twee gipsen afgietsels boven de ingang van St. Stevenkerkhof 2. Ik ga ervan uit dat Pieter Hermanus d'Hont (Hilversum, 24 april 1917 – Utrecht, 12 juni 1997) de stenen beelden in juni 1944 en/of de daarop volgende maanden vervaardigd heeft.

Reactie 10:

JAM.Willems, 31-07-2020: Rob Essers, hartelijk dank voor je speurwerk. Het raadsel is opgelost.

Reactie 11:

Rob Essers, 31-07-2020: Het atelier van Pieter d'Hont bevond zich in het bolwerk Manenburg aan de Stadsbuitengracht in Utrecht. Het is alleszins aannemelijk dat de twee apostelen daar in 1944 vervaardigd zijn. De gipsen modellen zijn waarschijnlijk niet meer naar Nijmegen teruggekeerd. Het beeld van de apostel Paulus is als eerste verwijderd in verband met de steigerbouw voor de renovatie in het begin van de jaren zestig; zie archieffoto F33834 (datering 1960). Ik betwijfel of de originele beelden bewaard zijn gebleven. Dat het om twee vroege werken van Pieter d'Hont ging, was volgens mij niet bekend.

Bij de beelden uit 1944 stond Petrus links en Paulus rechts. Dat is de meest logische volgorde. Giuseppe Roverso heeft de volgorde – al dan niet bewust – omgedraaid. Zijn beeld van Petrus kijkt de 'verkeerde' kant uit. Op de plaatsen van Petrus en Paulus staan nu Paulus en Petrus. Op archieffoto ZN24068 (datering 1978) zijn vijf van de gipsen modellen te zien die Roverso gebruikte voor de beelden uit 1965. Deze waren blijkbaar opgeslagen in de kelder van het stadshuis. Waar de gipsen modellen zijn gebleven, heb ik niet kunnen achterhalen

In 2016 zijn nieuwe beelden vervaardigd op basis van 3D-scans van de verweerde natuurstenen beelden van Roverso. De beelden zijn gebeiteld door een beeldhouwende robot en daarna door een beeldhouwer voltooid; zie Omroep Gelderland, 20 juni 2016 (video). Ik ben benieuwd wat er met de originele beelden van Giuseppe Roverso gaat gebeuren.

Reactie 12:

JAM.Willems, 01-08-2020: Rob. wat bedoel je met: De Petrus (van Roverso) kijkt de verkeerde kant op? Op de plek, waar hij thans staat (rechts boven de ingang), kijkt hij toch de juiste kant op?

Reactie 13:

Rob Essers, 02-08-2020: @JAM.Willems (reactie 12) - Mijn opmerking dat de Petrus de 'verkeerde' kant opkijkt, is gebaseerd op de mijns inziens enig juiste volgorde van Petrus en Paulus. Of Petrus links staat omdat hij naar rechts kijkt of dat het een bewuste keuze van Roverso was om hem een andere plaats te geven, kan ik niet beoordelen. Bij de 3D-scan had de 'fout' hersteld kunnen worden. Dan zou de gespiegelde Petrus nu weer links van de ingang gestaan hebben.