Reactie 1:

Arjen W. Kuiken, 09-07-2015: Deze foto is genomen in Brakkenstein (1944). De militairen bevonden zich op het open terrein tussen “De Drie Huizen” en huizen op de hoek van de Driehuizerweg en de d’Almarasweg. Ongeveer recht tegenover de Buurmansweg, kijkend in de richting van de Heilig Landstichting.
Het is een interessante foto omdat op de achtergrond een stukje bijzondere geschiedenis van de bevrijding van onze stad en omgeving te zien is, namelijk een trein. Eigenlijk twee treinen. Links een personentrein en rechts een deel van een goederentrein. Deze stonden op het spoor tussen de d’Almarasweg en de Sionsweg. Bewoners van Brakkenstein en Heilig Landstichting hebben zich in die tijd kunnen uitleven. Alles kon men gebruiken. De wagons zijn compleet “leeggeroofd”.

Korte geschiedenis van deze treinen:
Nadat, op zondagmiddag 17 september 1944, een poging mislukte om een “vluchttrein” vanuit Nijmegen via Arnhem naar Duitsland te laten ontsnappen bleef er maar één optie over: via Groesbeek naar Kranenburg. Nadeel: Groesbeek was al in Amerikaanse handen.
Om 23:45 uur vertrok er toch een met levensmiddelen geladen goederentrein vanuit station Nijmegen. Voor en achter een locomotief. De trein reed zonder verlichting maar gaf wel signalen bij de diverse overwegen. De Amerikaans parachutisten in en rond Groesbeek hadden dit niet verwacht, hadden geen versperringen aangebracht. Gevolg: de trein kon ongehinderd passeren.
In allerijl werd de spoorbaan geblokkeerd bij de spoorwegovergang in de Biesseltsebaan. En zowaar, enige uren later kwam er een tweede trein.
Deze botste in de duisternis op de versperring. De locomotief werd geraakt door een bazooka voltreffer en ontspoorde samen met een reeks wagons. De trein brak in twee stukken en ten gevolge van het langzaam aflopende talud richting Nijmegen, liepen de wagons die niet ontspoord waren uit zichzelf terug in die richting. De wagons stopten iets ten noorden van de Sionsweg. Om 04:30 uur in de morgen van de 18e september kwam er weer een trein. Ditmaal een personentrein met goederen en tientallen militairen. De trein werd geduwd. Tussen de d’Almarasweg en de Sionsweg kwam deze in botsing met de teruggerolde wagons van de tweede trein en een deel ontspoorde. De Duitse militairen ontvluchtten en probeerden terug te keren naar Nijmegen. De machinist ontkoppelde zijn locomotief en ook deze keerde terug naar het station in Nijmegen. Door de grote kracht van de botsing werd de goederentrein een stuk teruggeduwd richting Groesbeek. Dit is op de foto goed te zien.

Vliegveld:
Direct ten oosten van het spoor tussen de d’Almarasweg en de Sionsweg werd tijdens Market Garden een tijdelijk vliegveld aangelegd. Dit werd in gebruik genomen op 26 september 1944. De 82e Airborne Division had daar zijn Piper L-4 Grasshopper verkenningstoestellen gestationeerd behorend tot hun 456 Para Field Artillery Battalion. Op 13 november werd het vliegveldje weer verlaten. [Redactie: meer hierover in het artikel Het vergeten vliegveldje aan de spoorlijn.]
Op bijgaande foto is zowel de ontspoorde trein als een Piper L-4 te zien, benevens een aantal burgers uit de omgeving.

Reactie 2:

Arjen W. Kuiken, 23-07-2017: Het is wonderbaarlijk dat er na bijna 73 jaar nog steeds details bekend worden over dit “spoorincident”.
Zoals in reactie 1 beschreven, werd de spoorbaan geblokkeerd bij de spoorwegovergang in de Biesseltsebaan. Trein nummer 2 botste in de duisternis op deze simpele versperring en schoof deze met veel kabaal voor zich uit. Gelijktijdig vuurde een bazooka-schutter van de F company 505 PIR op de locomotief en bracht deze definitief tot stilstand. De trein ontspoorde in de bocht van de baan aan de voet van Hill 81.8 (Hooge Hoenderberg). Het divisiehoofdkwartier van de 82nd Airborne Division werd 15 minuten later op de hoogte gesteld van dit succes. Meereizende Duitsers vluchtten de bossen in. De Para's waren tot in de vroege ochtend bezig deze weer te vinden en gevangen te nemen. Het bleken naast soldaten ook arbeiders van de Organisation Todt te zijn. Wat in de duisternis door de Para's niet opgemerkt werd, was het feit dat door de klap het achterste deel van de trein los schoot en dat dit deel zich langzaam in beweging zette terug in richting Nijmegen (langzaam aflopende talud). Met alle gevolgen voor trein nummer 3.

Een paar dagen later maakten Para's van het 307th Airborne Engineer Battalion een inventarislijst op van de trein. Deze bevatte:

4 Stoomlocomotieven
2,5 Wagonlading met ‘Stielhandgranaten” en “Panzerfausten”.
0,5 Wagonlading met briketten
2 Platte wagons met beschadigde voertuigen (auto’s)
1 Platte wagon met een tank, een vrachtwagen en brandstofvaten
2 Platte wagons met houten planken en balken
1 Wagonlading met vensterglas in kisten
1 Wagonlading benzine in 20l jerrycans
4 Wagonladingen met lompen
1 Wagonlading papier en karton
1 Wagonlading met defecte zend- en ontvangapparatuur
2 Wagonladingen met gasmaskers

We zien dat de meest uiteenlopende zaken vervoerd werden. Zowel voor militaire als burgerdoeleinden. Of deze trein al voor 17 september klaarstond voor vertrek, of dat deze in grote haast op het laatste moment is samengesteld, is onbekend. Planken en balken, vensterglas, lompen, papier en karton dacht men goed te kunnen gebruiken in de gebombardeerde "Heimat".
Ook wilde men blijkbaar spoordepot Nijmegen snel opheffen. Trein 1 had twee locomotieven (1 trekkend en 1 duwend), trein 2 had er maar liefst vier (1 trekkend en 3 werden getrokken) en trein 3 had één locomotief (duwend). In totaal was men dus van plan 7 locomotieven naar Duitsland over te brengen. Het werden er twee.

De lading van de teruggelopen wagons is helaas onbekend.

Reactie 3:

Frans Geertsen, 08-08-2017: Deze inventarislijst slaat op de trein die in de bocht bij Cantecleer werd gestopt door de GIs van 505PIR. Er is mij geen lijst bekend van de 3e trein.

Reactie 4:

Arjen W. Kuiken, 09-10-2017: Deze foto is in reactie 1 ten onrechte aangemerkt als zijnde de gedeeltelijk gederailleerde personentrein, de derde trein die in de nacht van 17 op 18 september 1944 een poging waagde om naar Duitsland te ontsnappen.
Deze reeks bevat foto's uit 1945, hoogstwaarschijnlijk van na het beëindigen van de vijandelijkheden. Achter de soldaten staat een personentrein op één van de vier parallelsporen van de "Nebo-Sidings". Het is hoogstwaarschijnlijk een "Leave Train" (repatriëring van manschappen na beëindiging van de oorlog).

Reactie 5:

Enno Hoekstra, 25-11-2017: De "Leave Trains" waren verloftreinen, waarmee militairen uit Duitsland met kort verlof naar Nijmegen kwamen. Ze marcheerden met Engelse bands (Coldstream Guards, etc) over de Groesbeekse weg naar de kazernes en konden van daaruit een week feest vieren. Concertgebouw de Vereeniging was die maanden daarvoor in gebruik (gevorderd).