Foto 1099: Ik zag in prickbord dat iemand (Andrie Berkenhagen) was aan het kijken voor een foto van St. Joseph school aan de Molenweg Azaleastraat. Iemand heeft deze naar mij gestuured.

Collectie: Rudie van Santen (Canada)

REAGEER

Reactie 1:

Theo Wijlemans, 11-05-2010: Bij deze foto staat school Molenweg. Dit is niet juist, het is de St. Jozefschool aan de Azaleastraat. Je kunt dit zien doordat je de Looimolen ziet. Ik heb zelf op deze school gezeten

Reactie 2:

Rudie van Santen, 12-05-2010: Hier is een andere, (goede) foto van de St. Jozephschool aan de Wolfskuilseweg.

Reactie 3:

Theo Phoelich, 13-05-2010: Volgens mij is de bovenste foto de school aan de Azaleastraat. Je ziet nl. de Looimolen en het achter gedeelte van de Villanovakerk van de Graafseweg. In de school zit nu een kunstenaarscentrum.

Reactie 4:

Theo Binnendijk, 18-05-2010: Omdat mijn vader Wim Binnendijk in 1935 op de St. Jozefschool aan de Azaleastraat zijn loopbaan in het onderwijs begon, kan ik hier een aantal foto’s laten zien uit de jaren 1935 – 1938. Op de foto’s is ook te zien, dat er links op de speelplaats destijds een afdak stond.

Mijn vader Wim Binnendijk op 1 dec. 1935, daags voor zijn 21e verjaardag, aan de slag als volontair (kwekeling met akte) bij de St. Jozefschool aan de Azaleastraat. Hij staat hier bij de hoofdingang van de jongensschool. Hij kon toen nog niet vermoeden, dat zijn dochter in 1972 ook hier haar loopbaan zou starten. De school heette toen inmiddels Mariaschool.

24 sept. 1936. De leerlingen van de St. Jozefschool aan de Azaleastraat op de speelplaats voor de traktatie ter gelegenheid van het zilveren priesterfeest van pastoor Blok.

24 sept. 1936. Klas 6 en 7 met rechts enkele jongens in het uniform van de Jonge Wacht. Op de achtergrond weer de muur, die de speelplaatsen van jongens en meisjes scheidde. Links weer het afdak, dat later is verdwenen.

School voetbalcompetitie 1935 / 36; St. Jozefschool Azaleastraat kampioen afd. A.

School voetbalcompetitie 1936 / 37; St. Jozefschool Azaleastraat al weer kampioen.

School voetbalcompetitie 1937 / 38; St. Jozefschool Azaleastraat 2e prijs.

Reactie 5:

Frans Savelkouls, 01-06-2010: De vierde foto is gemaakt ter gelegenheid van het feest van Pastoor Blok. Misschien zou u de onderstaande tekst onder de foto kunnen plaatsen.

Het betreft hier niet het zilveren priesterfeest maar het zilveren professiefeest van pastoor Clemens Blok. In de kroniek van de parochie staat hierover vermeld:
"Den 23ste September mocht de Pastoor dezer parochie plechtig zijn zilveren Professiefeest herdenken. De parochianen hadden onder leiding van Pater Brouwer gezorgd voor een schitterende aankleeding van het priesterkoor: zeil, looper, kruisbeelden, kandelaars etc.

Zoowel op de jongens- en meisjesschool als fröbelschool waren volslagen uitvoeringen georganiseerd onder keurige leiding der Eerwaarde Zusters en Heeren Onderwijzers. Den Zondag daar aan voorafgaand plechtige Hoogmis, receptie en plechtig danklof."

Op de foto zijn o.a. te herkennen: links van de pastoor die recht achter de bloemen zit (dus voor de kijker rechts), de kerkmeester Marinus de Bie (die meer dan 25 jarig kerkmeester was) en daar weer naast pater Guilelmus van Wegen die van 23-8-1935 tot 27-11-1936 in de parochie werkzaam was. Aan de andere zijde van de jubilaris zit pater Tacisius Brouwer die van 23-1-1933 tot 22-4-1939 kapelaan was in de Thomas van Villanovaparochie. Clemens Blok was van 6-2-1931 tot 27-8-1946 pastoor van deze parochie. Hij was de opvolger van de legendarische Thomas van der Vloodt, de bouwpastoor van de kerk.

P.S. Ik zal proberen nog meer namen van de personen op de foto te achterhalen. Dat kan echter even duren.

Reactie 6:

Wim Benda, 06-07-2010:

Herinneringen
aan de
St. Jozefschool
Azaleastraat te Nijmegen
door
W. Benda

Aangezien ik van ’40 t/m ’46 op deze school mijn lager onderwijs genoten heb komen bij het zien van deze foto (nr.1099) weer diverse herinneringen bij mij opborrelen.

De St. Jozef-jongensschool aan de Azaleastraat vormde één complex met de aanpalende Maria-meisjesschool aan de Derde van Hezewijkstraat. Aan de door de r.-k. geestelijkheid beoogde scheiding der seksen was vormgegeven door een gemetselde, blinde muur van meer dan twee meter hoog. Met dit stuk metselwerk dat de speelplaatsen van elkaar gescheiden hield moest het contact tussen de jongens en meisjes zo veel mogelijk worden verhinderd en ontmoedigd. Het enige contact dat resteerde was het geluidscontact. Voor het geroep, geschreeuw en gegiechel van de meisjes vormde de muur nauwelijks een barrière. Op sommige jongens, vooral die van de hogere klassen, hadden die geluiden dezelfde uitwerking als het betoverende gezang van de Sirenen uit de Griekse mythologie, dat de zeelieden moest lokken zodat hun schepen op de rotsen te pletter zouden slaan. Er was weleens een jongen wiens biologische krachten sterker waren dan het geldende schoolregime. Zo’n knaap liet zich dan door een vriendje een opkontje geven om een vluchtige blik te kunnen werpen over het maagdeneiland. Hij moest daarbij wel oppassen dat die escapade niet werd opgemerkt door een van de op het schoolplein surveillerende onderwijzers, want dan liep zijn bootje op de klippen.

Zodra de bovenmeester op het schoolplein verscheen en de handbel begon te luiden was dat voor de leerlingen het teken om zich onverwijld op het schoolplein klasgewijs en in rijen op te stellen en vooral stilte te betrachten. De bovenmeester legde ook de bel het zwijgen op door met zijn vlezige knuist in de bronzen bel te gaan en de klepel te omvatten. De houten steel fungeerde nu als een vervaarlijk slaghout. In die tijd gebeurde het met een zekere regelmaat dat de leerlingen op school werden ingeënt tegen allerlei ziekten. De dag na de vaccinatie kwam menig kind met een pijnlijke, opgezwollen bovenarm op school. Op zo’n ‘morning-after’ gebeurde het een keer dat door het schoolhoofd weer de gebruikelijke handbel werd geluid. Het schoolplein was van het ene op het andere moment veranderd in een stiltegebied. Ook wij van de 3de klas stonden in de rij te wachten om naar ons klaslokaal geleid te worden. Op een zeker moment vond ik het nodig om het jongetje dat pal vóór mij stond te vragen of hij mijn vriendje wilde worden. Ik trok hem aan zijn arm iets naar mij toe om, onmerkbaar voor de surveillerende meesters, die vraag in zijn oor te fluisteren. In plaats van een stil teken van enthousiaste instemming, kromp het knulletje ineen en schreeuwde het uit van de pijn. Met grote passen kwam de bovenmeester op het lawaai af. “Wie heeft hier geschreeuwd?!” Terwijl de tranen over zijn van pijn vertrokken gezicht biggelden wees het knulletje naar mij. “Hij heeft me in m’n zere arm geknepen, mijnheer.” Met schuim op zijn mond riep hij: “Ah, Benda weer hè?!” Nog voordat ik kon uitleggen dat er in het geheel geen opzet in het spel was, had ik al een flinke tik met de hardhouten steel op mijn hersenpan te pakken. Nu stonden er opeens twee huilende jongetjes in de rij. Ik greep naar mijn hoofd en voelde onder mijn hand een duivenei ontstaan. Bij de bovenmeester zag ik een flikkering in zijn ogen. Hij siste tussen zijn beschuimde lippen door: “Kom mee jij!” En hij greep mij in m’n kraag en sleepte me tussen de rijen door de school in. Hij liep regelrecht naar een wasbak, draaide de kraan wijd open en drukte met een stevige greep mijn hoofd in de koude straal. Het water stroomde in mijn oren, neus en mond. Door ademnood gedreven rukte ik mij uit zijn greep los. Hij gooide mij een handdoek toe en zei op afgebeten toon: “Droog je af en ga naar je klas!” Ik deed wat hij bevolen had. Ik was opgelucht, omdat de marteling ten einde was, maar vooral ook verbouwereerd over het onrecht dat mij was aangedaan. Voor het geschreeuw van een ander was mij lichamelijk letsel toegebracht en alsof dat nog niet voldoende was werd gepoogd mij te ‘verdrinken’. En wat bedoelde hij eigenlijk toen hij zei: “Ah, Benda weer hè?!”? Ik heb mij toch altijd voorbeeldig gedragen? Ik was helemaal geen recidivist.
Pas vele jaren later, wanneer ik het voorval weer in mijn herinnering opriep, ben ik mij gaan realiseren dat ik het heb moeten ontgelden voor mijn oudere broer die een aantal klassen hoger op dezelfde school zat en nogal recalcitrant kon zijn. De meester moet hebben gedacht dat ik dan ook wel met hetzelfde sop overgoten zou zijn. Dus, meteen goed aanpakken die knaap! Het werd mij toen ook duidelijk dat die waterpartij geen onderdeel van de straf was, maar dat de meester, geschrokken van zijn eigen onbeheerste optreden, de sporen van de ‘kindermishandeling’ had willen uitwissen, om zodoende verdere problemen met mijn ouders en/of de schoolinspectie te voorkomen. 
Het jongentje is nooit mijn vriendje geworden.

Ik denk dat het in het schooljaar ’43-’44 is geweest, dat de school werd gevorderd door de Duitse bezetter. Zowel de aangrenzende meisjesschool als onze jongensschool werden ontruimd om onderdak te bieden aan lieden van de Duitse Wehrmacht. Dit betekende overigens niet dat er geen les meer gegeven kon worden. Want kloosters, bedrijven en scholen die (nog) niet gevorderd waren, zetten gastvrij hun deuren open en stelden ruimhartig lokalen en kantoorruimten ter beschikking van de verdrevenen. Het aanbod was echter beperkt, zodat van de beschikbaar gestelde locaties bij toerbeurt gebruik gemaakt moest worden. Dat betekende dat je of ’s morgens of ’s middags een paar uur les kreeg. Vanwege deze beperkingen werd alleen maar les gegeven in de hoofdvakken en waren vakken als geschiedenis, gymnastiek en tekenen op een laag pitje gezet.
Eén van de eerste acties die de Duitsers ondernamen, nadat ze deze scholen hadden ingepikt, was het wegbreken van een stuk van de muur tussen de twee speelplaatsen, zodat de militairen gemakkelijker van de ene naar de andere school konden gaan. Maar kort na de bevrijding, echter, was één van de eerste daden van de schoolbeheerders: het weer dichtmetselen van het gat. Nog velen jaren daarna was in de scheidingsmuur te zien waar de opening gezeten had. Al die tijd heeft het lichter gekleurde stuk metselwerk gefungeerd als een monument voor het feit dat zelfs de Tweede Wereldoorlog niet bij machte is geweest de scheiding der seksen te slechten.

De zesde (laatste) klas werd door het schoolhoofd himself onder zijn hoede genomen. Deze meester had een corpulent figuur, een bolrond gezicht, droeg een goudgerand brilletje en was zo goed als helemaal kaal. Aan zijn gladde, glimmende schedel had hij waarschijnlijk de bijnaam Bikkeltje te danken. Hij was erg opvliegend en had niet veel geduld met kinderen. Althans met kinderen van anderen, want zelf was hij vader van wel 7 of 8 Overmeertjes. Door een overmatige speekselproductie sprak hij nogal sappig. Niet alleen hinderlijk voor de jongens die vooraan in de klas zaten, maar het was ook lastig als er een dictee gemaakt moest worden. Want dan werden sommige woorden die hij dicteerde onbedoeld met een s-klank afgesloten. Zo dicteerde hij op een keer een aantal losse woorden waaronder het woord stad. Hij herhaalde het woord wel drie of vier keer en telkens werd die s-klank aan het eind gehoord. Door menige jongen van de klas, waaronder ook ik, werd die slot-s dan ook opgeschreven. De volgende dag kregen we het dictee terug met een knalrode streep door het woord stads.
De zanglessen placht de bovenmeester te begeleiden op zijn viool. Hij speelde dan de melodie voor, waarna de klas het lied inzette. Daarbij gebruikte hij de strijkstok als baton om er de maat mee te slaan. Zodra het zangresultaat niet meer naar zijn zin was tikte hij met de strijkstok op zijn lessenaar en moest er opnieuw begonnen worden, nadat hij had voorgedaan hoe het dan wel moest klinken. Het liefst had hij gezien dat de klas bestond uit allemaal gouden keeltjes. Maar helaas, de meeste jongens bleken niet erg getalenteerd waardoor hij nog al eens keer moest aftikken. Telkens als er weer vals of uit de maat gezongen werd, werd zijn stem luider en zijn hoofd roder; zijn lippen werden witter van het schuim en de tikken op de lessenaar steeds feller. Op een keer zwaaide en sloeg hij zo wild met de strijkstok, dat een groot deel van de haren los raakte en aan het eind van de stok kwamen te bungelen. Als een dompteur die met zijn zweep een groep wilde beesten in toom probeert te houden, ging hij ijzerenheinig door met het dirigeren van de klas die toon en maat allang kwijt was vanwege ingehouden lachjes en binnenpretjes.

Op foto 1099 is de bres in de muur nog goed te zien. De foto moet dus vrij kort na de bevrijding gemaakt zijn. Tevens is te zien dat een non van de meisjesschool het gewaagd heeft om zich (via de Duitse doorgang) in het ‘mannenbolwerk’ te begeven. Foei toch!

Reactie 7:

Marijke van Laer-Savelkouls, 14-07-2010: Nog een korte reactie over de scheidingsmuur tussen de jongens- en meisjesschool: Ik ben naar de eerste klas van de meisjesschool gegaan in september 1950. Ik herinner mij dat jongens vaak op de scheidingsmuur klommen omdat zij hun voetbal over de muur heen geschoten hadden en dan wilden dat de meisjes die bal teruggooiden! De surveillerende nonnen echter hadden op de speelplaats de aanwijsstok bij zich waarmee zij op het bord aanwezen wat voor ons van belang was. Met die stok sloegen zij de jongens op hun handen om van de muur af te gaan. Wij meisjes vonden dat toen wel dolle pret al was het natuurlijk nogal sadistisch en hoorde het bij de tijd waarin wij gezagsgetrouw en gehoorzaam moesten zijn.

Reactie 8:

Wim Benda, 25-07-2010: Naar aanleiding van reactie 7 van Marijke van Laer-Savelkouls op foto 1099 van de St. Jozefschool aan de Azaleastraat, het volgende:

Aangezien de door Marijke beschreven incidenten bij de blinde muur ná september 1950 moeten hebben plaatsgevonden, kan foto 1099 niet kort na de bevrijding gemaakt zijn, zoals ik in reactie 6 suggereerde. Dit betekent dat mijn slotconclusie had moeten luiden:

Op foto 1099 is te zien dat de Duitse doorgang weer in ere is hersteld. Tevens zien we dat op de voormalige jongensspeelplaats de mannetjes en de vrouwtjes ongecompliceerd met elkaar omgaan. De foto moet dus zijn gemaakt nadat bij de schoolbeheerders eindelijk de “verlichting” was doorgedrongen.

Reactie 9:

Theo Wijlemans, 26-07-2010: Wim Benda heeft het over de Duitse muur. Deze was in de jaren dat ik op deze school heb gezeten 1953 tm 1959 ook nog gewoon gesloten. Ook was er links 'n overkapping waarin we ook wel voetbalden.

Reactie 10:

Wim Benda, 27-07-2010: Met de reactie (nr. 9) van Theo Wijlemans komen we weer een stapje dichter bij het tijdstip dat foto 1099 gemaakt moet zijn. Immers, als Theo Wijlemans in 1959 nog gezien heeft dat de muur gesloten was, dan moet de opname daarna gemaakt zijn. De aaneengesloten blinde scheidingsmuur tussen de speelplaatsen stamt uit de jaren dertig. Omstreeks 1943 hebben de Duitsers een doorgang in die muur gemaakt. Kort na de bevrijding in 1945 is de 'Duitse' doorgang weer dichtgemetseld en dus zeker nog tot 1959 dicht gebleven. Daarna moet het gat weer zijn aangebracht. Met de sloop van de Thomas à Villanova-kerk, omstreeks 1975, is de scheidsmuur geheel verdwenen.

Reactie 11:

Maichel Beerden, 07-08-2010: Hierbij 4 foto's van de St. Jozefschool.

Foto 1 : Verkeersbrigadier worden door het te leren van een agent van Politie. Misschien zijn er mensen die zichzelf of anderen herkennen. Foto is genomen in 1954.

Foto 2 : De hal van de school. Ik kan me vergissen maar volgens mij is dit de hal aan de ''Azaleastraat ingang''. De woningen aan deze straat zijn zichtbaar door het raam. De wanden en deuren zien er nu nog steeds hetzelfde uit. Het heeft wel wat geleden door de tijd.

Foto 3 : Groepsfoto Verkeersbrigadiertjes. 1954.

Foto 4 : De school in begin jaren '90.
Zichtbaar links op de muur boven de ingang het afdak waar de schoolbel oorspronkelijk hing. Deze is van hout.
Helemaal aan de andere kant in het ''meisjesdeel'' is rechts van de Glijbaan het afdak voor de bel van de meisjes zichtbaar. Deze is overigens van koper.
De rolluiken op de Begane grond zijn bittere noodzaak vanwege de jeugdige vandalisten. Later werden op de bovenverdieping rekken voorzien van gaas geplaatst.

Reactie 12:

Marijke van Laer-Savelkouls, 12-08-2010: Ik denk, weet eigenlijk wel zeker, dat de tweede foto uit de serie van Maichel Beerden niet de hal van de St. Jozefschool is, maar dat de foto genomen is in de hal van de Mariaschool ernaast. Er staat n.l. een beeld van Johanna de Lestonnac op de achtergrond. Johanna was de patroonheilige van de zusters die lesgaven op deze school (‘dochters van onze lieve vrouw’). Eerder zond ik een foto in die gemaakt is in deze hal (foto no. 955). Ook op deze foto zie je een deel van het beeld, ook de vloer en het stoeltje geven aanknopingspunten. In de rubriek ‘gevelstenen’ Dobbelmanweg 5 wordt uitgebreid verteld over Johanna de Lestonnac. Op die scholen -o.a. MULO- waren dezelfde zusters actief.

Reactie 13:

Maichel Beerden, 14-08-2010: Ik ben vandaag eens met mijn camera op pad geweest en heb een paar leuke foto's mogen maken van de St Jozefschoolschool en heb daar wat onderschriften aan toegevoegd. Klik hier voor de fotocatalogus met 18 foto's.

Reactie 14:

Wim Benda, 31-03-2013: Hierbij enkele namen bij de volgende foto,s:
1099-4a; 39 – Jo Benda
1099-2a; 09 – dhr. A.M.J. Overmeer 18 – dhr. Vastbinder 23 – dhr. Aalbers 27 – pastoor Blok
1099-5a; 02 – dhr. A.M.J. Overmeer 05 – dhr. Aalbers
1099-6a; 01 – dhr. A.M.J. Overmeer
1099-7a; 10 - dhr. A.M.J. Overmeer 14 – Jo Willems

Reactie 15:

Theo Binnendijk, 30-03-2013: Op verschillende door mij aangeleverde foto's staat mijn vader Wim Binnendijk. Hij had zijn opleiding tot onderwijzer afgerond, maar banen waren er niet. Daarom werd hij als "kwekeling met akte" aangesteld als volontair. Op de volgende foto's staat hij: 1099_2a nr. 14; _5a nr. 6; _6a nr. 4 en _7a nr.1